હનુમાનજીની 5 ચમત્કારી પૌરાણિક કથાઓ જાણીને ચોંકી જશો.
વાલ્મીકિ રામાયણ ઉપરાંત સમગ્ર વિશ્વની વિવિધ રામાયણમાં હનુમાનજી સાથે જોડાયેલી સેંકડો કથાઓનું વર્ણન જોવા મળે છે. તેમના બાળપણથી લઈને કળિયુગ સુધીની હજારો કથાઓ આપણને વાંચવા મળે છે. હનુમાનજીને કળિયુગના સંકટ નિવારક દેવતા કહેવામાં આવે છે. તેમની ભક્તિ ફળદાયી છે. આવો જાણીએ કઈ એવી 5 પૌરાણિક કથાઓ છે, જે આજે પણ પ્રચલિત છે.
1) ચારો જુગ પરતાપ તુમ્હારા : લંકા જીતીને અયોધ્યા પાછા આવીને, જ્યારે શ્રીરામ યુદ્ધમાં સાથ આપવા માટે વિભીષણ, સુગ્રીવ, અંગદ વગેરેને કૃતજ્ઞતા સ્વરૂપ ભેટ આપે છે, ત્યારે હનુમાનજી શ્રીરામને વિનંતી કરે છે – “યાવદ્ રામકથા વીર ચરિષ્યતિ મહીતલે। તાવચ્છરીરે વત્સ્યુન્તુ પ્રાણામમ ન સંશય:।।”
અર્થ : ‘હે શૂરવીર શ્રીરામ! જ્યાં સુધી આ ધરતી પર રામ કથા પ્રવર્તે, ત્યાં સુધી મારો આત્મા નિઃશંકપણે આ શરીરમાં રહેશે.’ એટલે શ્રીરામ તેમને આશીર્વાદ આપે છે – ‘એવમેતત્ કપિશ્રેષ્ઠ ભવિતા નાત્ર સંશય:। ચરિષ્યતિ કથા યાવદેષા લોકે ચ મામિકા તાવત્ તે ભવિતા કીર્તિ: શરીરે પ્યવસ્તથા। લોકાહિ યાવત્સ્થાસ્યન્તિ તાવત્ સ્થાસ્યન્તિ મેં કથા।’
અર્થ : હે કપિશ્રેષ્ઠ, એવું જ થશે, એમાં શંકા નથી. જ્યાં સુધી મારી કથા જગતમાં પ્રચલિત રહેશે, ત્યાં સુધી તમારી કીર્તિ ભુંસાશે નહીં અને તમારો પ્રાણ પણ શરીરમાં રહેશે. જ્યાં સુધી આ દુનિયા રહેશે, ત્યાં સુધી મારી કથાઓ પણ સ્થિર રહેશે.’ ચારો જુગ પરતાપ તુમ્હારા, હૈ પ્રસિદ્ધ જગત ઉજિયારા.
2) સંજીવની પર્વત બે વાર ઉચક્યો હતો : બાળપણમાં એકવાર હનુમાનજી દેવગુરુ બૃહસ્પતિના કહેવાથી પોતાના પિતા માટે સમુદ્રમાંથી સંજીવની પર્વત ઉંચકી લાવ્યા હતા. આ જોઈને તેમની માતા ખૂબ જ ભાવુક થઈ જાય છે. આ પછી, રામ-રાવણ યુદ્ધ દરમિયાન, જ્યારે રાવણના પુત્ર મેઘનાદે શક્તિબાણનો ઉપયોગ કર્યો, ત્યારે લક્ષ્મણ સહિત ઘણા વાનરો બેભાન થઈ ગયા. પછી જામવંતના કહેવાથી હનુમાનજી સંજીવની ઔષધિ લેવા દ્રોણાચલ પર્વત તરફ ગયા.
જ્યારે તે ઔષધિને ઓળખી શક્યા નહીં, ત્યારે તેમણે પર્વતનો એક ભાગ ઉપાડ્યો અને પાછા આવવા લાગ્યા. રસ્તામાં તેમને કાલનેમી રાક્ષસે અટકાવ્યા અને યુદ્ધ માટે પડકાર ફેંક્યો. કાલનેમી રાક્ષસ રાવણનો અનુયાયી હતો. કાલનેમી રાવણના કહેવા પર જ હનુમાનજીનો રસ્તો રોકવા ગયો હતો. પરંતુ રામના ભક્ત હનુમાનને તેનું કપટ જાણી લીધું અને તેમણે તરત જ તેને મારી નાખ્યો.
3) વિભીષણ અને રામનો મેળાપ કરાવ્યો : જ્યારે હનુમાનજી સીતા માતાની શોધમાં વિભીષણના મહેલમાં જાય છે. ત્યારે તેઓ વિભીષણના મહેલ પર કોતરેલી રામની નિશાની જોઈને ખુશ થાય છે. ત્યાં તેઓ વિભીષણને મળે છે. વિભીષણ તેમને તેમનો પરિચય પૂછે છે અને તેઓ પોતાનો પરિચય રઘુનાથના ભક્ત તરીકે આપે છે. હનુમાનજી અને વિભીષણ વચ્ચે લાંબી વાતચીત થઈ અને હનુમાનજી જાણી જાય છે કે આ કામના વ્યક્તિ છે.
આ પછી, જ્યારે શ્રી રામ લંકા પર હુમલો કરવાની તૈયારી કરી રહ્યા હતા, ત્યારે વિભીષણનો રાવણ સાથે વિવાદ થાય છે, અને અંતે વિભીષણ મહેલ છોડીને રામને મળવા આતુર થઈને સમુદ્રની આ બાજુ આવે છે. જ્યારે વાનરોએ વિભીષણને આવતા જોયા ત્યારે તેઓ એવું માન્યું કે આ દુશ્મનનો કોઈ ખાસ દૂત છે. કોઈ વિભીષણ ઉપર વિશ્વાસ કરતું નથી.
સુગ્રીવ કહે – ‘હે રઘુનાથજી! સાંભળો, રાવણનો ભાઈ તમને મળવા આવ્યો છે.’ ભગવાન કહે છે – ‘હે મિત્ર! તમે શું સમજો છો?’ વાનર રાજા સુગ્રીવે કહ્યું – ‘હે નાથ! રાક્ષસોની માયા જાણી શકાતી નથી. આ ઈચ્છા પ્રમાણે રૂપ બદલનાર ખબર નહીં કઈ મરજીથી અહીં આવ્યો છે.’ આવી સ્થિતિમાં હનુમાનજી બધાને સાંત્વના આપે છે. અને શ્રીરામ પણ કહે છે કે આ મારું વ્રત છે કે શરણાગતના ભયને દૂર કરવો. આ રીતે હનુમાનજીના કારણે જ શ્રીરામ-વિભીષણનું મિલન સુનિશ્ચિત થયું.
4) સૌથી પહેલા લખી રામાયણ : શાસ્ત્રો અનુસાર, વિદ્વાનોનું કહેવું છે કે હનુમાનજીએ પહેલા રામકથા લખી હતી અને તે પણ ખડક પર પોતાના નખ વડે લખી હતી. આ રામકથા વાલ્મીકિજીની રામાયણ પહેલા લખાઈ હતી અને તે ‘હનુમદ રામાયણ’ તરીકે પ્રખ્યાત છે.
આ ઘટના ત્યારે બની જ્યારે ભગવાન શ્રી રામે રાવણ પર વિજય મેળવ્યા પછી અયોધ્યામાં શાસન કરવાનું શરૂ કર્યું અને શ્રી હનુમાનજી હિમાલયમાં ગયા. ત્યાં તેઓ તેમની શિવ તપસ્યા દરમિયાન ખડક પર પોતાના નખ વડે દરરોજ રામાયણની કથા લખતા હતા. આ રીતે તેમણે ભગવાન શ્રીરામના મહિમાનો ઉલ્લેખ કરતા ‘હનુમદ રામાયણ’ની રચના કરી.
થોડા સમય પછી મહર્ષિ વાલ્મીકિએ પણ ‘વાલ્મીકિ રામાયણ’ લખી અને લખ્યા પછી તેમને ભગવાન શંકરને બતાવીને તેમને સમર્પિત કરવાની ઈચ્છા થઈ. તે તેમની રામાયણ લઈને શિવજીના નિવાસસ્થાન કૈલાસ પર્વત પર પહોંચ્યા. ત્યાં તેમણે હનુમાનજી અને તેમના દ્વારા લખાયેલ ‘હનુમદ રામાયણ’ જોઈ. હનુમદ રામાયણ જોઈને વાલ્મીકિજી નિરાશ થઈ ગયા.
વાલ્મીકિજીને નિરાશ જોઈને હનુમાનજીએ તેમની નિરાશાનું કારણ પૂછ્યું, ત્યારે મહર્ષિએ કહ્યું કે મેં ઘણી મહેનત પછી રામાયણ લખી છે, પરંતુ તમારી રામાયણ જોઈને લાગે છે કે હવે મારી રામાયણની અવગણના થશે, કારણ કે તમારી રામાયણ સામે મારી રામાયણની કોઈ વિસાત નથી.
પછી, વાલ્મીકિજીની ચિંતાઓ દૂર કરીને, શ્રી હનુમાનજીએ હનુમદ રામાયણ પર્વતની શિલાને એક ખભા પર ઉપાડીને અને મહર્ષિ વાલ્મીકિને બીજા ખભા પર બેસાડીને, સમુદ્ર પાસે જઈને શ્રી રામને તેમની રચના સમર્પિત કરી, તેને સમુદ્રમાં પધરાવી દીધી. ત્યારથી હનુમાન દ્વારા રચિત હનુમદ રામાયણ ઉપલબ્ધ નથી. તે આજે પણ દરિયામાં પડી છે.
5) હનુમાન અને અર્જુન : આનંદ રામાયણમાં વર્ણવવામાં આવ્યું છે કે, હનુમાનજીનું અર્જુનના રથ પર બેસવા પાછળ એક કારણ છે. એકવાર રામેશ્વરમ તીર્થયાત્રામાં અર્જુન હનુમાનજીને મળે છે. આ પ્રથમ મુલાકાતમાં અર્જુને હનુમાનજીને કહ્યું – ‘અરે, રામ અને રાવણના યુદ્ધ વખતે તમે ત્યાં હતા?’
હનુમાનજી – ‘હા’. પછી અર્જુને કહ્યું – ‘તમારા ભગવાન શ્રીરામ ખૂબ સારા ધનુર્ધારી હતા, તો પછી તેમણે સમુદ્ર પાર કરવા માટે પથ્થરનો પુલ બનાવવાની શી જરૂર હતી? જો હું ત્યાં હાજર હોત, તો હું સમુદ્ર પર તીરોનો પુલ બનાવી દીધો હોત, જેના પર ચઢીને તમારી આખી વાનર સેના સમુદ્ર પાર કરી ગઈ હોત.
એટલે હનુમાનજીએ કહ્યું – ‘અસંભવ, તીરનો પુલ ત્યાં કોઈ કામ આવી શકે નહીં. જો અમારો એક વાંદરો પણ તેના ઉપર ચડી ગયો હોત તો તીરનો પુલ તૂટી ગયો હોત.
અર્જુને કહ્યું – ના, જુઓ તમારી સામે એક તળાવ છે. હું તેના પર તીરોનો પુલ બનાવું છું. તમે તેના પર ચઢીને સરળતાથી તળાવને પાર કરી શકશો. હનુમાનજીએ કહ્યું- ‘અસંભવ.’
ત્યારે અર્જુને કહ્યું – ‘તમારા ચાલવાથી જો પુલ તૂટી જાય, તો હું અગ્નિમાં પ્રવેશીશ અને જો તે નહીં તૂટે તો તમારે અગ્નિમાં પ્રવેશ કરવો પડશે.’ હનુમાનજીએ કહ્યું – ‘હું સ્વીકારું છું. જો તે મારા બે પગ જ સહન કરે તો હું હાર સ્વીકારીશ.
પછી અર્જુને પોતાના શક્તિશાળી બાણોથી સેતુ તૈયાર કર્યો. જ્યાં સુધી પુલ તૈયાર ન થયો ત્યાં સુધી હનુમાન તેમના સામાન્ય સ્વરૂપમાં જ રહ્યા, પરંતુ પુલ તૈયાર થતાં જ હનુમાને એક વિશાળ રૂપ ધારણ કર્યું.
રામને યાદ કરીને, હનુમાનજી એ તીરોના પુલ પર ચઢ્યા. પહેલું પગલું ભરતાંની સાથે જ આખો પુલ ડગમગવા લાગ્યો, બીજો પગ મૂકતાં જ તે ધ્રૂજી ઊઠ્યો અને ત્રીજું પગલું ભરતાં જ સરોવરનું પાણી લોહી લોહી બની ગયું.
તરત જ શ્રી હનુમાનજી પુલ પરથી નીચે આવ્યા અને અર્જુનને કહ્યું કે અગ્નિ તૈયાર કરો. અગ્નિ પ્રગટ્યો અને હનુમાન અગ્નિમાં કૂદી પડતા હતા કે તરત જ ભગવાન કૃષ્ણ પ્રગટ થયા અને કહ્યું, ‘થોભો!’
અર્જુન અને હનુમાનજીએ તેમને પ્રણામ કર્યા. આખી ઘટના જાણ્યા પછી ભગવાને કહ્યું – ‘હે હનુમાન, તમારું ત્રીજું પગલું પુલ પર પડ્યું, તે સમયે હું કાચબાના રૂપે પુલની નીચે સૂતો હતો. તમારા સામર્થ્યથી તમારા ચરણો રાખતાની સાથે જ મારા કાચબા રૂપમાંથી લોહી નીકળ્યું. આ પુલ તો તમારા પહેલા પગ મુકતાની સાથે જ તૂટી ગયો હોત જો હું નીચે સૂતો ના હોત તો.’
આ સાંભળીને હનુમાનજી ખૂબ જ દુઃખી થયા અને માફી માંગી. હું મોટો ગુનેગાર નીકળ્યો કે મેં તમારી પીઠ પર પગ મૂક્યો. મારો આ અપરાધ ભગવાન કેવી રીતે દૂર થશે?’ ત્યારે કૃષ્ણે કહ્યું, આ બધું મારી ઈચ્છાથી થયું છે. અસ્વસ્થ થશો નહીં અને હું ઈચ્છું છું કે તમે અર્જુનના રથના ધ્વજ પર સ્થાન મેળવો.
(ડિસ્ક્લેમર : અહીં આપેલી માહિતી સામાન્ય ધારણાઓ અને માહિતી પર આધારિત છે. અમે તેની પુષ્ટિ કરતા નથી.)
આ માહિતી વેબ દુનિયા અને અન્ય નેશનલ ન્યુઝ એજન્સીઓના ન્યુઝ આર્ટિકલ માંથી સંપાદન કરી લીધેલ છે.
