જાણો તપસ્વી રાજમાતા અહિલ્યાબાઈ હોલકરની કેટલીક અજાણી વાતો.

રાણી અહિલ્યાબાઈ હોલકરનું નામ એવી સ્ત્રીઓમાં અગ્રણી છે જેમના જીવનને હંમેશા તેમના આદર્શો, પરાક્રમ, બલિદાન અને દેશભક્તિ માટે યાદ કરવામાં આવે છે. તેનો જન્મ 31 મે 1725 ના રોજ છૌંડી (અહમદનગર, મહારાષ્ટ્ર) ગામમાં એક સામાન્ય ખેડૂત પરિવારમાં થયો હતો. તેમના પિતા શ્રી માનકોજી રાવ શિંદે પરમ શીવ ભક્ત હતા. તો એ જ સંસ્કાર પણ અહલ્યા પર પડ્યા.

એકવાર, ભારતના રાજા મલ્હારરાવ હોલકરે ત્યાંથી મંદિરમાં આરતીનો મધુર અવાજ સાંભળ્યો. ત્યાં એક યુવતી પુજારી સાથે પૂરા ભક્તિભાવથી આરતી પણ કરી રહી હતી. તેણે તેના પિતા સમક્ષ તે છોકરીને પુત્રવધૂ બનાવવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો. માનકોજી રાવ શું કહેશે? તેણે માથું નમાવ્યું. આમ, આઠ વર્ષની બાળકી ઈન્દોરના રાજકુમાર ખંડેરાવની પત્ની બની અને મહેલોમાં પ્રવેશ કરી.

ઈન્દોર આવ્યા પછી પણ અહલ્યા પૂજા-અર્ચના કરતા. પાછળથી, તેને બે પુત્રી અને એક પુત્ર થયો. 1754 માં, તેમના પતિએ દુનિયા છોડી. 1766 માં તેમના સસરા મલ્હાર રાવે પણ દુનિયા છોડી. આ કટોકટીમાં, રાણી, એક સંન્યાસીની જેમ, સફેદ ઝભ્ભો પહેરીને રાજગાદી પર ગઈ; પરંતુ થોડા સમય પછી તેનો પુત્ર, પુત્રી અને વહુએ પણ દુનિયા છોડી. આ વાવાઝોડા પછી પણ, રાણી નિ .શંકર રહી અને તેની ફરજ પર રહી.

આવી સ્થિતિમાં પડોશી રાજા પેશ્વા રાઘોબા અચાનક ઈન્દોરના દિવાન ગંગાધર યશવંત ચંદ્રચુડને મળ્યા અને તેના પરહુ મલો કર્યો. રાણીએ પેશ્વાને એક ધૈર્યપૂર્ણ પત્ર લખ્યો, ધીરજ ન ગુમાવી. રાણીએ લખ્યું છે કે “જો તમેયુ ધમાં જીતશો તો વિધવાને જીતવાથી તમારી ખ્યાતિ વધશે નહીં. અને જો તમે હારી જાઓ છો, તો તમે હંમેશા તમારા ચહેરા પર પલટા ખાઈ જશો. હું મો તઅને યુ ધથી ડરતો નથી. મને રાજ્યની લાલચ નથી. હું હજી પણ અંતિમ ક્ષણ સુધી લ ડુંછું. “

આ પત્ર મળતાં પેશ્વા રાઘોબા સ્તબ્ધ થઈ ગયા હતા. આમાં, એક તરફ, મહારાણી અહિલ્યાબાઈએ તેમના પર રાજદ્વારી ઈજા પહોંચાડી હતી, તો બીજી તરફ, તેમણે પોતાનો કડક સંકલ્પ પણ દર્શાવ્યો હતો. દેશભક્તિ દર્શાવતી વખતે રાણીએ તેમને બ્રિટીશરોના કાવતરા સામે સાવધ પણ કરી દીધું. તેથી તેનું કપાળ રાણી પ્રત્યે આદર સાથે નમી ગયું અને તેલ ડ્યા વિના પાછો ગયો.

દેવી અહિલ્યા બાઇ હોલકર :

હોલકર પરિવારની વિશેષતા એ હતી કે તેઓ તેમના વ્યક્તિગત અને કૌટુંબિક ખર્ચને પહોંચી વળવા જાહેર ભંડોળનો ઉપયોગ કરતા નહોતા. તેમની પાસે તેમની ખાનગી મિલકતોમાંથી તેમના વ્યક્તિગત ભંડોળ એકઠા હતા. દેવી અહિલ્યાને એક વ્યક્તિગત ભંડોળ વારસામાં મળ્યું જે તે સમયે આશરે સોળ કરોડ રૂપિયા જેટલું હતું. અહલ્યાબાઈએ તેના તમામ સખાવતી કાર્યો માટે તેના વ્યક્તિગત ભંડોળનો ઉપયોગ કર્યો.

ભારતભરમાં તેના કામો:

આલમપુર (MP) : હરિહરેશ્વર, બટુક, મલ્હરિમાર્થંડ, સૂર્ય, રેણુકા, રામ હનુમાન મંદિરો, શ્રીરામ મંદિર, લક્ષ્મી નારાયણ મંદિર, મારૂતિ મંદિર, નરસિંહ મંદિર, ખંડેરાવ માર્ટંદ મંદિર, મલ્હારરાવનું સ્મારક (I)

અમરકંથક- શ્રી વિશ્વેશ્વર મંદિર, કોટિથિથ મંદિર, ગોમુખી મંદિર, ધર્મશાળા, વંશ કુંડ

અંબા ગામ : મંદિર માટે દીવા

આનંદ કાનન : વિશ્વેશ્વર મંદિર
અયોધ્યા (યુ.પી.) : Shri શ્રી રામ મંદિર, શ્રી ત્રેતા રામ મંદિર, શ્રી ભૈરવ મંદિર, નાગેશ્વર / સિદ્ધનાથ મંદિર, શારાયુ ઘાટ, કૂવો, સ્વર્ગદ્વારી મોહતાજખાના, ધર્મશાળાઓ.

બદ્રીનાથ મંદિર (યુપી) : શ્રી કેદારેશ્વર અને હરિ મંદિરો, ધર્મશાળાઓ (રંગદાતી, બિદારતી, વ્યાસગંગા, તંગનાથ, પાવલી), મનુ કુંડ (ગૌરકુંડ, કુંડચત્રિ), ગાર્ડન અને ગરમ પાણીના કુંડ, ગાય માટે પશુપાલન

બીડ : એક ઘાટનો જિર્ણોધર.

બેલુર (કર્ણાટક) : ગણપતિ, પાંડુરંગ, જલેશ્વર, ખંડોબા, તીર્થરાજ અને અગ્નિ મંદિરો, કુંડ

ભાનપુરા : નવ મંદિરો અને ધર્મશાળા

ભરતપુર : મંદિર, ધર્મશાળા, કુંડ

ભીમાશંકર : ગરીબખાના

ભુસાવાલ : ચાંગદેવ મંદિર

બિટ્થર : ભ્રમઘાટ

બુરહાનપુર (એમ. પી. ) : રાજ ઘાટ, રામ ઘાટ, કુંડ

ચાંદવાડ વાફેગાંવ : વિષ્ણુ મંદિર અને રેણુકા મંદિર

ચૌંડી – ચૌદેશ્વરદેવી મંદિર, સિનેશ્વર મહાદેવ મંદિર, અહિલ્યેશ્વર મંદિર, ધર્મશાળા, ઘાટ,

ચિત્રકૂટ : શ્રી રામચંદ્રનો પ્રાણપ્રતિષ્ઠા

સિખાલ્ડા : અન્નક્ષેત્ર

દ્વારકા (ગુજરાત) : મોહતાજખાના, પૂજા હાઉસ અને કેટલાક ગામો પૂજારીને આપ્યા

એલોરા : લાલ સ્ટોનનું કૃષ્ણેશ્વર મંદિર

ગંગોત્રી : વિશ્વનાથ, કેદારનાથ, અન્નપૂર્ણા, ભૈરવ મંદિરો, અનેક ધર્મશાળાઓ

ગયા (બિહાર) : વિષ્ણુપદ મંદિર

ગોકર્ણ : રેવાલેશ્વર મહાદેવ મંદિર, હોલકર વાડા, બગીચો અને ગરીબખાના

ગ્રુનેશ્વર (વેરૂલ) : શિવાલય તીર્થ

હાંડિયા : સિદ્ધનાથ મંદિર, ઘાટ અને ધર્મશાળા

હરિદ્વાર (ઉત્તરાખંડ) કે કુશાવર્થ ઘાટ અને વિશાળ ધર્મશાળા

ઋષિકેશ : ઘણા મંદિરો, શ્રીનાથજી અને ગોવર્ધન રામ મંદિરો

ઈન્દોર : ઘણા મંદિરો અને ઘાટ

જગન્નાથ પુરી (ઓરિસ્સા) શ્રી શ્રી રામચંદ્ર મંદિર, ધર્મશાળા અને બગીચો

જલગાંવ : રામ મંદિર

જામઘાટ : ભૂમિ દ્વાર

જામવગાંવ : રામદાસ સ્વામી મઠ માટે દાન આપ્યું

જેજુરી : મલ્હારગૌતમેશ્વર, વિઠ્ઠલ, માર્ટંડ મંદિર, જનાઈ મહાદેવ અને મલ્હાર તળાવો

કર્મનાસિની નદી : બ્રિજ

કાશી (બનારસ) :કાશી વિશ્વનાથ મંદિર, શ્રી તારકેશ્વર, શ્રી ગંગાજી, અહિલ્યા દ્વારકેશ્વર, ગૌતમેશ્વર, ઘણાં મહાદેવ મંદિરો, મંદિર ઘાટ, મણિકર્ણિકા ઘાટ, દશસ્વમેઘ ઘાટ, જનાના ઘાટ, અહિલ્યા ઘાટ, ઉત્તરકશી ધર્મશાળા, રામેશ્વર પંચકોશી ધર્મશાળા, કપિલા ધારા ધર્મશાળા, શીતળા ઘાટ

કેદારનાથ :ધર્મશાળા અને કુંડ

કોલ્હાપુર : મંદિર પૂજા માટેની સુવિધાઓ

કુમ્હેર : પ્રિન્સ ખંડેરાવનું વેલ એન્ડ મેમોરિયલ

કુરુક્ષેત્ર (હરિયાણા) : શિવ શાંતનુ મહાદેવ મંદિર, પંચકુંડ ઘાટ, લક્ષ્મીકુંડ ઘાટ

મહેશ્વર : સેંકડો મંદિરો, ઘાટ, ધર્મશાળાઓ અને મકાનો

મામાલેશ્વર મહાદેવ હિમાચલ પ્રદેશ : દીવડાઓ

મનસા દેવી : સાત મંદિરો

માંડલેશ્વર : શિવ મંદિર ઘાટ

મીરી (અહમદનગર) : 1780 માં ભૈરવ મંદિર

નૈમાબાર (એમ. પી.) : મંદિર

નંદુરબાર [1] : મંદિર, સારું

નાથદ્વાર : અહિલ્યા કુંડ, મંદિર, કૂવો

નીલકંઠ મહાદેવ : શિવાલય અને ગોમુખ

નેમિશરણ્ય (યુપી) : મહાદેવ માડી, નિમ્સાર ધર્મશાળા, ગો-ઘાટ, કakક્રીથિથ કુંડ

નીમગાંવ (નાસિક) : કૂવો

ઓમકારેશ્વર (સાંસદ) : મામલેશ્વર મહાદેવ, અમલેશ્વર,

ત્રંબકેશ્વર મંદિરો (જિર્ણોધર), ગૌરી સોમનાથ મંદિર, ધર્મશાળાઓ, કૂવાઓ

ઓઝર (અહમદનગર) : 2 કુવાઓ અને કુંડ

પંચવટી, નાસિક : શ્રી રામ મંદિર, ગોરા મહાદેવ મંદિર, ધર્મશાળા, વિશ્વાશ્વર મંદિર, રામઘાટ, ધર્મશાળા

પંઢરપુર (મહારાષ્ટ્ર) : શ્રી રામ મંદિર, તુલસીબાગ, હોલકર વાડા, સભા મંડપ, ધર્મશાળા અને મંદિર માટે ચાંદીના વાસણો આપ્યા, જે બગીરાવ સારી રીતે ઓળખાય છે.

પિમ્પ્લાસ (નાસિક) : કૂવાઓ

પ્રયાગ (અલ્હાબાદ યુપી) : વિષ્ણુ મંદિર, ધર્મશાળા, ગાર્ડન, ઘાટ, મહેલ

પુણે : ઘાટપુંટંબે (મહારાષ્ટ્ર) :ગોદાવરી નદી પર ઘાટ

પુષ્કર : ગણપતિ મંદિર, ધર્મશાળા, બગીચો

રામેશ્વર (ટીએન) : હનુમાન મંદિર, શ્રી રાધા કૃષ્ણ મંદિર, ધર્મશાળા, કૂવો, બગીચો વગેરે.

રામપુરા : ચાર મંદિરો, ધર્મશાળા અને મકાનો

રાવર : કેશવ કુંડ

સાકરગાંવ : કૂવાઓ

સંભલ : લક્ષ્મી નારાયણ મંદિર અને બે કૂવા

સંગમનેર : રામ મંદિર

સપ્તશ્રૃંગી : ધર્મશાળા

સરધાન મેરઠ : ચંડી દેવી મંદિર

સૌરાષ્ટ્ર (ગુજ) : 1785 માં સોમનાથ મંદિર. (જિર્ણોધ્ધર અને પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા)

અહમદનગર જિલ્લાના સિદ્ધેતિક ખાતે સિદ્ધિવિનાયક મંદિરનું આંતરિક અભયારણ્ય

શ્રી નાગનાથ (દરુખવન) : 1784 માં પૂજા શરૂ થઈ

શ્રીસૈલામ મલ્લિકાર્જુન (કુર્નૂલ, એપી) : ભગવાન શિવનું મંદિર

શ્રી શંભુ મહાદેવ પર્વત શિંગનાપુર (મહારાષ્ટ્ર) : સારું

શ્રી વૈજેનાથ (પરાલી, મહા) : 1784 માં બાઇજેનાથ મંદિરનો જિર્ણોધર

શ્રી વિગ્નેશ્વર : દીવડાઓ

સિંહપુર : શિવ મંદિર અને ઘાટ

સુલપેશ્વર : મહાદેવ મંદિર, અન્નક્ષેત્ર

સુલતાનપુર (ખાનેશ) : મંદિર

તારાણા : ટીલાભંડેશ્વર શિવ મંદિર, ખેડાપતિ, શ્રીરામ મંદિર, મહાકાળી મંદિર

તેહરી (બુંદેલખંડ) : ધર્મશાળા

ત્ર્યંબકેશ્વર (નાસિક) : કુશાવર્થ ઘાટ પર પુલ

ઉજ્જૈન (એમ. પી.) : ચિંતામન ગણપતિ, જનાર્દન, શ્રીલિલા પુરુષોત્તમ, બાલાજી તિલકેશ્વર, રામજાનકી રાસ મંડળ, ગોપાલ, ચિટનીસ, બાલાજી, અંકપાલ, શિવ અને અન્ય ઘણા મંદિરો, 13 ઘાટ, કૂવો અને ઘણા ધર્મશાળાઓ વગેરે.

વારાણસી : કાશી વિશ્વનાથ મંદિર 1780.

વૃંદાવન (મથુરા) : ચેઇન બિહારી મંદિર, કાઠીયાદેહ ઘાટ, ચિરઘાટ અને બીજા ઘણા ઘાટ, ધર્મશાળા, અન્નકસ્ત્ર

વાફેગાંવ (નાસિક) : હોલકર વાડા અને એક કૂવો

– સાભાર સિદ્ધાર્થ કંદોઈ (અમર કથાઓ ગ્રુપ)